اولین گزارش از وجود سفیدک پودری Leveillula taurica، روی سه گیاه مرتعی، از ایران

بیماری سفیدک پودری یکی از مهمترین عوامل خسارتزا به مراتع استان لرستان به شمار می‌رود. در بین قارچهای عامل سفیدک پودری، Leveillula taurica (Lev.) arnaud پراکنش میزبانی زیادی داشته و خسارت زیادی را به انواع مختلف گیاهان مرتعی وارد می‌سازد. این قارچ به عنوان مهمترین عامل بیماری سفیدک پودری در گیاهان مرتعی شناخته شده و روی گونه های مختلف از جنس‌های 48 تیره گیاهی در بیشتر نقاط جهان گزارش شده است. ریسه‌های این قارچ از طریق روزنه‌های استروماتا وارد برگهای میزبان شده و بین سلولهای مزوفیلی گسترش می‌یابد و مکینه‌هایی در سلولهای مزوفیل تشکیل می‌دهد (Braun, 1987). در تحقیق حاضر، به منظور شناسایی سفیدکهای پودری گیاهان مرتعی استان لرستان، از گیاهان مرتعی مختلف موجود در مراتع استان نمونه‌برداری به عمل آمد. پس از شناسایی گیاهان جمع آوری شده، از اندامهای قارچ روی هر گیاه، درون محلول لاکتوفنل یا محلول لاکتوفنل آنیلین بلو نمونه‌های میکروسکپی تهیه و 100عدد از هر کدام از اندامهای قارچی شامل کلیستوتسیوم، آسک، آسکوسپور و کنیدی با میکروسکپ المپوس BH2 کالیبره شده، میکرومتری گردید و تمام مشخصات مرفولوژیکی میکروسکپی مشاهده شده اندامها یادداشت و شکل اندامهای قارچی با دستگاه دراوینگ تیوب رسم شد. در موارد ضروری از هر کدام از اندامهای قارچ با استفاده از دوربین عکسبرداری نصب شده روی میکروسکوپ، عکسبرداری صورت گرفت و در نهایت، نمونه قارچ با استفاده از کلید شناسایی Braun (1987) مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج بدست آمده به شرح زیر می‌باشد:  گیاه کنگر یامی، L.Centaurea  solstitialisدر تاریخ13/7/77 از منطقه هیراب بروجرد جمع‌آوری و قارچ مولد سفیدک پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شکل 1). میسلیومهای قارچ از نوع پایا است که تمام سطح ساقه و دو طرف برگها را پوشانده و داخل آنها کلیستوتسیومها به صورت پراکنده تا مجتمع وجود داشت. طول زواید از 137-25 میکرومتر و عرض آنها از 11-6 میکرومتر متغیر و طول آنها معمولا کمتر از قطر آسکوکارپ بود. زواید بی‌رنگ و بیشتر آنها رشته‌ای و تعداد کمی در انتها دو شاخه‌ای هستند. آسکها بیضوی تا تقریبا استوانه‌ای و دارای پایه می‌باشند. آسکوسپورها تخم‌مرغی‌شکل هستند و تعداد آسک داخل آسکوکارپ 17-16 عدد می‌باشد. داخل هر آسک دو عدد آسکوسپور وجود داشت. قطر کلیستوتسیوم 250-142 میکرومتر، اندازه آسکها 116-50×45-26 میکرومتر و اندازه آسکوسپورها 41-24×21-12 است. آنامورف قارچ از نوع Oidiopsis و اندازه کنیدی‌ها 60-35×32-11 میکرومتر بود. گیاه Astragalus kirrindicu Boiss. ،یک گونه گون علفی چند ساله، درتاریخ 13/7/77 از منطقه هیراب بروجرد جمع‌آوری و قارچ مولد سفیدک پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شکل 2). میسلیوم‌ها از نوع پایا می باشد و در دو سطح رویی و پشتی برگ وجود دارند. کلیسستوتسیوم ها به صورت پراکنده داخل این میسلیوم‌ها دیده می‌شوند. اندازه کلیستوتسیوم‌ها 242-150 میکرون است. زوائد کلیستوتسیوم زیاد، اکثراً رشته‌ای و بعضی دو‌شاخه‌ای نامنظم می‌باشند. رنگ زوائد قهوه‌ای روشن و رنگ کلیسستوتسیوم‌ها از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای مایل به تیره تغییر می‌کند. تعداد آسک داخل کلیستوتسیوم حدود 13 عدد است. آسکها اکثراً بیضوی تا استوانه‌ای پایه‌دار و ندرتاً بدون پایه می‌باشند، اندازه آنها از 122-60×48-19 میکرومتر تغییر می‌کند و داخل هر آسک دو عدد آسکوسپور وجود دارد. آسکها اکثراً بیضوی تا تخم‌مرغی و ندرتاً گرد بوده، اندازه آنها 40-20×29-12 میکرومتر است. فرم غیر‌جنسی از نوع Oidiopsis است. کنیدی‌های آن استوانه‌ای که یک طرف آن باریک‌تر بوده، اغلب استوانه‌ای نوک تیز می‌باشند و اندازه آنها 59-22×25-10 میکرومتر است. گیاه گل گندم زرد، Circium aduncum Fisch. & C.Mey، در تاریخ 13/7/77 از منطقه هیراب بروجرد جمع‌آوری و قارچ مولد سفیدک پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شکل 2). میسلیوم‌ها از نوع پایا و کلیستوتسیوم‌ها به صورت پراکنده داخل میسلیوم‌ها وجود دارند. پوشش قارچ روی سطح برگ و زیر برگها دیده می‌شود. بیشتر کلیستوتسیوم‌ها دارای انشعابهای ساده می‌باشند. بعضی از زواید در نوک دو‌شاخه‌ای هستند. بیشتر زواید بدون دیواره و برخی نیز دارای یک دیواره عرضی می‌باشند. طول زواید کوتاه است و حداکثر طول آن به اندازه قطر کلیستوتسیوم‌ها می‌رسد. زواید بی‌رنگ و بعضی در سمت پایه کمی مایل به قهوه‌ای هستند. اندازه کلیستوتسیوم‌ها 257-212 میکرومتر، اندازه آسکها 163-112×53-34 میکرومتر، اندازه آسکوسپورها 50-27×29-18 میکرومتر، اندازه کنیدی‌ها 52-40×23-16 میکرومتر، طول زواید آسکوکارپ 197-23 و قطر آنها 10-4 میکرومتر می‌باشد. آسکها بیضوی کشیده و دارای پایه هستند. تعداد آسکهای داخل هر کلیستوتسیوم بین 28-22 عدد متغیر است و داخل هر کدام دو عدد آسکوسپور وجود دارد. آسکوسپورها تخم‌مرغی تا بیضوی کشیده هستند. فرم غیر‌جنسی به صورت Oidiopsis بوده و در انتهای هر کنیدی‌بر، یک عدد کنیدی وجود دارد. این اولین گزارش از قارچ فوق در ایران به عنوان عامل مولد سفیدک پودری روی این سه گیاه مرتعی در مراتع استان لرستان می‌باشد.